Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
Space for Kids
Kinderen ontdekken de ruimte op de kinderwebsite van het European Space Agency.
Op de spelletjespagina staan heel wat educatieve games en spelletjes waarmee leerlingen meer ontdekken over de ruimte.
WebsiteLeerkracht, ICT-coördinator -
Programmeren en coderen met Zimjs: JavaScript
Zimjs is een omgeving waarin jongeren echt leren 'coderen door tekst te typen'. Ik leg in een notendop uit wat er mogelijk is met Zimjs.
VideoLeerkracht, ICT-coördinator -
ZIM Emojitool: Ontdek de code van een emoji
Iedereen kent en gebruikt emoji's. Het wordt nog interessanter als je uitlegt hoe je de code van een emoji kan gebruiken in een app.
Ik ontwikkelde samen met ZIMjs.com/kids deze emojitool. Zo kan je onmiddellijk de code kopiëren naar andere …
App of softwareLeerkracht, ICT-coördinator -
Micro:bit voor leerkrachten: Oefeningen en cursus
Een inleidende cursus om leerkrachten vertrouwd te maken met de micro:bit, een compacte en gebruiksvriendelijke programmeerbare computer. Tijdens deze cursus leren deelnemers de basisprincipes van programmeren, experimenteren met in- en …
Downloadbaar lesmateriaal (6)ICT-coördinator, Systeembeheerder -
WebTinq: Websites bouwen
WebTinq is een online HTML-editor voor kinderen. Leerlingen kunnen er webpagina's mee bouwen én publiceren. Een handige website-editor om leerlingen met echte code in html, css of js met mappenstructuur uit te leggen, zonder …
App of softwareLeerkracht, ICT-coördinator -
Amai!: Kaartspel artificiële intelligentie
Probeer als eerste een slimme AI-oplossing te bouwen zoals een slimme koelkast, een voedingscoach of een afvalsorteerhulp. Dat doe je door de juiste kaarten te verzamelen. En let op dat je systeem niet crasht!
Het spel zit eenvoudig in elkaar met …
Fysiek materiaal -
Het tijdperk van Artificiële Intelligentie: Youtube Originals serie
The Age of A.I. (of het tijdperk van Artificiële Intelligentie) is een nieuwe educatieve YouTube Originals-serie. De acht afleveringen worden gepresenteerd door acteur Robert Downey jr. en nemen een duik in de wereld van …
Video (4)Systeembeheerder -
Nettiquette - Explobots
Nettiquette is een samenvoeging van de woorden netwerk en etiquette. Het zijn normen met betrekking tot het gedrag op het internet en alles wat daarbij hoort zoals het gebruik van smartphone, e-mail, sociale media...
In dit document worden 31 van …
Downloadbaar lesmateriaal (47) -
Het alwetende Facebook: Audiovisueel lesmateriaal
In deze collectie vind je beeld- en geluidsfragmenten over Facebook, samen met meer context en concrete lestips. Facebook weet alles, wordt weleens gezegd. Wat is het algoritme van Facebook? Welke data verzamelt het? En wat doet het met die …
Video -
Kunstmatige intelligentie: Audiovisueel lesmateriaal
In deze collectie vind je beeld- en geluidsfragmenten over de KLAAR-aflevering Kunstmatige intelligentie, samen met meer context en concrete lestips.
Bekijk de collectie Uitgeklaard: kunstmatige intelligentie op Het Archief voor Onderwijs >
Video -
Supersnel mobiel internet met 5G: Audiovisueel lesmateriaal
In deze collectie vind je beeld- en geluidsfragmenten over mobiel internet en 5G, samen met meer context en concrete lestips. Wat is eigenlijk het verschil tussen 2G, 3G, 4G en 5G? Waarom moet 5G uitgerold worden?
Bekijk de collectie …
Video -
Bomberbot: Leren programmeren
Een volledig uitgewerkte lesmethode om kinderen te leren programmeren.
Hier is geen ICT-kennis voor nodig!Volledige lesplannen en presentaties waarmee je direct aan de slag kunt. Er zijn meer dan driehonderd levels in de online game voor …
App of software (4)Leerkracht, ICT-coördinator