Sleutelcompetentie: wiskunde – Wetenschappen – Technologie – STEM
Deze competentie bestaat uit een aantal bouwstenen die focussen op wiskunde, natuurwetenschappen, STEM en techniek.
Wiskunde
In wiskunde is er ruime aandacht voor getallenleer. Leerlingen moeten inzicht ontwikkelen in en omgaan met getallen en hoeveelheden. Mogelijke thema’s zijn geld, schattingen, afstand of het lezen van de klok. Meetkunde en metend rekenen is een ander onderdeel. Het richt zich op de vorm, grootte en positie van meetkundige objecten. Leerlingen moeten omgaan met vormen die ons omringen om zo vat te krijgen op de ruimte waarin we leven en bewegen.
Inzicht ontwikkelen in en omgaan met relatie en verandering is een ander onderdeel. De nadruk ligt hier op modelleren van relaties en veranderingen op analytische en algebraïsche wijze. In algebra komen bijvoorbeeld veeltermen, vergelijkingen en stelsels aan bod. In de analyse worden functies onderzocht. Tot slot werden ook discrete structuren, zoals telproblemen, toegevoegd aan dit onderdeel.
Kansrekening en statistiek komen aan bod in het onderdeel ‘inzicht ontwikkelen in en omgaan met data en onzekerheid’. Leerlingen moeten leren omgaan met wiskundige informatie in tabellen, grafieken, diagrammen en schema’s. Met statistiek kan je data onderzoeken, analyseren en interpreteren. In kansrekening gaat het om het verloop van toevalsprocessen.
In deze sleutelcompetentie is er ook ruime aandacht voor redeneringen opbouwen en afleiden, rekening houdend met de samenhang en structuur van wiskunde. Het gaat hier om meer dan enkel het opstellen van een bewijs. Formules, argumentatie, verklaring, bewijsvoering en analogieën toepassen komen onder andere aan bod. Zo verwerven leerlingen een aantal wiskundige denkmethoden.
Het modelleren en problemen oplossen door analyseren, (de)mathematiseren of gebruiken van heuristieken is een ander onderdeel. Leerlingen leren zowel een wiskundig als een toegepast probleem analyseren. Mathematiseren is het proces waarbij een toegepast probleem wordt omgezet naar een wiskundig probleem. Via demathematiseren wordt de wiskundige oplossing terug vertaald naar de context. Bij dat proces kunnen heuristieken ingezet worden.
Natuurwetenschappen
Bij de bouwsteen natuurwetenschappen is er aandacht voor inzicht ontwikkelen in de bouw, structuur en eigenschappen van materie in de levende en niet-levende systemen.
De kennis en het inzicht in de bouw, structuur en eigenschappen van de materie op verschillende schaalniveaus (subatomaire deeltjes, atomen, ionen, moleculen, mengsels, voorwerpen …) staan hier centraal en laten toe om een beeld te vormen van de fysische wereld op verschillende schaalniveaus maar ook om toepassingen van stoffen en materialen te verklaren.
Hiervoor kunnen modellen worden gebruikt (deeltjesmodel, atoommodel, orbitaalmodel …). Wat betreft de eigenschappen van de materie gaat het over zowel fysische als chemische eigenschappen (vorm, aggregatietoestand, massa, thermische en elektrische geleidbaarheid, mogelijkheid tot interactie, isotopen, radioactiviteit, smeltpunt, brandbaarheid, corrosief vermogen ...).
Om materie te beschrijven en onderlinge relaties te begrijpen, wordt een beroep gedaan op een classificatiesysteem van stoffen.
Daarnaast is het nodig om inzicht te ontwikkelen in de verschijningsvormen van energie, de wisselwerking tussen materie onderling en tussen materie en energie, alsook de gevolgen daarvan.
Het concept energie, verschillende energievormen, energieomzettingen tussen en in systemen, beweging en verandering van beweging, inclusief het concept kracht, soorten krachten … komen hier aan bod.
Leerlingen moeten ook inzicht ontwikkelen in de basiseigenschappen van levende systemen. Hier komen de vier basiseigenschappen van levende systemen aan bod, nl. specifieke organisatievormen, homeostase, voortplanting en (biologische) evolutie met onderliggend fysische en chemische processen en mechanismen alsook het genetisch programmeren.
Technologie
Het onderdeel technologische competentie richt zich in de basisvorming op technologische geletterdheid. Het is de bedoeling om leerlingen zo breed mogelijk kennis te laten maken met technologie om ze voldoende voor te bereiden op de uitdagingen en de ontwikkelingen van deze 21e eeuw.
Voor de technologische competentie is het van belang dat leerlingen inzicht ontwikkelen in de essentie van technische systemen, het technisch proces en hun relatie tot andere domeinen (wetenschappen, wiskunde …) en de maatschappij.
Dat is namelijk nodig om technische systemen verantwoord te gebruiken, te onderhouden, te optimaliseren of te realiseren. Technische systemen vaardig en doelbewust ontwerpen, realiseren en gebruiken rekening houdend met fundamentele maatschappelijke, wetenschappelijke en technologische concepten komt ook aan bod.
Om de brede waaier van technische systemen en processen te garanderen, worden vijf ervaringsgebieden onderscheiden: constructie, transport, energie, ICT en biotechniek. Om creatief oplossingen te bedenken moeten leerlingen vaardig en onderzoekend met technologie kunnen omgaan. Zo leren ze probleemoplossend, kritisch denken en creatief zijn.
STEM
Voor deze sleutelcompetentie moeten leerlingen ook natuurwetenschappelijke, technologische en wiskundige concepten en methoden inzetten om problemen op te lossen en om objecten, systemen en hun interacties te onderzoeken en te begrijpen.
Voorzien in voldoende energie, water en voedsel voor iedereen, het voorkomen en behandelen van ziekten, het oplossen van het klimaatprobleem … kunnen worden aangepakt door een integratie van specifieke kennis en vaardigheden, zoals wiskunde, wetenschappen en technologie en typische STEM-vaardigheden zoals onderzoeken, het ontwerpen van een oplossing, het evalueren van gegevens en ontwerpoplossingen en het beargumenteren van keuzes.
Onderliggende vaardigheden zoals observeren, meten, experimenteren, modelleren, voorspellen, redeneren, berekenen, analyseren van data … zijn ook van groot belang. Het oplossen van geïntegreerde problemen draagt bij aan het verankeren van de specifieke kennis en vaardigheden uit de verschillende disciplines en aan het ervaren van de relevantie van wiskunde, wetenschappen en techniek.
Ook voor het verklaren van de fysische wereld en het oplossen van problemen in het dagelijks leven kunnen bovenvermelde vaardigheden ingezet worden.
Meer informatie en lesmateriaal over sleutelcompetenties
16 sleutelcompetenties vormen de basis voor de nieuwe eindtermen. De eindtermen worden geformuleerd in functie van deze sleutelcompetenties en niet langer in functie van vakken of leergebieden. Klik door voor heldere informatie bij de competenties.
-
EDUbox Energie: Lespakket
De VRT EDUbox is digitaal en kant-en-klaar lesmateriaal rond één maatschappelijk thema, op maat van leerlingen. Het bestaat uit tekst, video, digitale tools, interactieve opdrachten, discussiemomenten ...
Deze EDUbox behandelt het …
Downloadbaar lesmateriaal -
Do's and don'ts voor beginnende programmeurs: Presentatie
Opsomming van beginnersfouten die programmeurs soms durven maken. Deze fouten worden telkens besproken met extra info en tips zodat leerlingen inzicht krijgen in enkele vaak voorkomende programmeerfouten. De leerkracht kan dia's knippen en …
Downloadbaar lesmateriaalLeerkracht -
Astro Pi: Jouw code in het Ruimtestation
De European Astro Pi Challenge biedt je leerlingen de mogelijkheid om wetenschappelijk onderzoek in de ruimte uit te voeren door computerprogramma's te schrijven die draaien op Raspberry Pi-computers aan boord van het International Space Station.
Downloadbaar lesmateriaal -
Ella, de cyberheldin: Lesproject over cyberveiligheid
Ella, onze cyberheldin, heeft een onverzadigbare nieuwsgierigheid, lost graag problemen op en is ontzettend geïnteresseerd in technologie. Wanneer haar vrienden in de problemen komen door een cyberhack, schiet zij meteen te hulp. Ontdek hoe …
Downloadbaar lesmateriaal (6) -
Conditie meten: Oriënterend STEM-project
Tijdens deze introductiemodule voor STEM gebruiken de leerlingen de S, de T, de E en de M om hun conditie te meten.
Downloadbaar lesmateriaal -
Groen, groener, groenst (3), monitoring en automatisering: STEM-project
Dit project maakt deel uit van de volledige jaarplanning voor de basisopties STEM-x. In dit derde deel van het traject van Groen, groener, groenst monitoren en automatiseren de leerlingen hun hydroponisch systeem.
Downloadbaar lesmateriaal -
EDUbox Duurzaamheid: Lespakket
Jongeren worden overspoeld met boodschappen over duurzaamheid. Op sociale media én in de klas, want competenties rond duurzaamheid staan in de nieuwe eindtermen van het onderwijs. Maar wat betekent het begrip? En hoe kunnen jongeren zelf …
Downloadbaar lesmateriaal (4) -
De school(omgeving) herontwerpen en (na)bouwen: Lesfiche 3.3
In dit uitgewerkt lesvoorbeeld zie je hoe een game ingezet kan worden in je les. De lesfiche bevat informatie over wanneer en waarom je dit soort les zou gebruiken en hoe de les er concreet uitziet. De games die je voor deze les kan …
Downloadbaar lesmateriaal (11)Leerkracht -
Al bouwend leren over de stad: Lesfiche 3.2
In dit uitgewerkt lesvoorbeeld zie je hoe een game ingezet kan worden in je les. De lesfiche bevat informatie over wanneer en waarom je dit soort les zou gebruiken en hoe de les er concreet uitziet. De games die je voor deze les kan …
Downloadbaar lesmateriaal (5)Leerkracht -
Oefeningen LEGO Education Spike Prime gekoppeld aan doelstellingen onderwijsnetten
In opdracht van LEGO Education ontwikkelde de Vives Hogeschool een koppeling tussen de oefeningen uit de nieuwe Spike Prime set en de doelstellingen van de verschillende Vlaamse onderwijsnetten.
Met LEGO® Education SPIKE™ Prime krijgen …
Downloadbaar lesmateriaal (5) -
Assemble with Care: Virtuele herstellingen
Op deze lesfiche kom je meer te weten over Assemble with Care, een game/app die perfect aansluit binnen techniek en STEM richtingen. Leerlingen leren om virtuele herstellingen uit te voeren. Op deze fiche krijg je de uitleg over de app alsook …
Downloadbaar lesmateriaal (3) -
Mechatronica! Bouw je eigen Avatar: STEM-project
Laat je leerlingen probleemoplossend aan de slag gaan met de LEGO MINDSTORMS-robotjes.
Downloadbaar lesmateriaal (4)